Reklama

Niedziela Przemyska

Duszpasterska wizyta...

Pleban z Małej na Podkarpaciu (XVIII wiek)

Arkadiusz Bednarczyk

Pleban z Małej na Podkarpaciu (XVIII wiek)

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Pewien ksiądz opowiadał kiedyś, że podczas dorocznej wizyty duszpasterskiej w dużym mieście zmęczony już trochę jego „kolega po fachu”, chciał skorzystać z łazienki i umyć ręce. Pani domu wpadła wówczas w nie lada przerażenie i konsternację, niestety było za późno. Kiedy duszpasterz otworzył drzwi łazienki i zapalił światło, jego oczom ukazał się tyleż dziwny, co komiczny widok: przestraszony piesek trzymany na kolanach przez równie przestraszonego, siedzącego na stołku „w egipskich ciemnościach” mężczyznę. Zdumiony kapłan nie wiedział co powiedzieć. Do końca nie bardzo było wiadomo, kto bardziej boi się „człowieka w sutannie” - pies czy jego pan...

Kolęda - szansą spotkania

O kolędzie, czyli dorocznej wizycie duszpasterskiej powiedziano i napisano już chyba wszystko. A to, że stanowi zwykle kłopot dla każdej ze spotykających się stron: kapłana i parafian - kapłana bo odwiedzenie kilkudziesięciu mieszkań (zwłaszcza w miejskich parafiach) w ciągu jednego wieczora, to naprawdę wyczerpująca rzecz; parafian bo a nuż „wyjdzie szydło z worka”, że synowa albo szwagier nie za bardzo „czują miętę” do Kościoła. To znów ile wypada dać księdzu w „kopercie”, a może w ogóle nie dać. Czy wypada poczęstować czymś mocniejszym? A może ksiądz będzie robił werbunek do jakiegoś „kółka różańcowego”, każe posprzątać w kościele? Pewna pani martwiła się z kolei, że sam proboszcz zjadł u jej sąsiadki kilka kanapek, a u niej nie tknął niczego... A wszystko było takie świeżutkie i smaczne... Tymczasem założenia tej, dla wielu, powiedzmy sobie jasno, kłopotliwej wizyty duszpasterskiej, są zupełnie proste i zwyczajne - ustawodawstwo kościelne mówi, iż kapłani winni poznawać parafian, w tym osoby chore, ubogie, samotne, uczestniczyć w ich troskach i wspierać ich w trudach, a małżonkom i rodzinom pomagać w wypełnianiu ich powołania. Jest to więc przede wszystkim spotkanie kapłana ze swoimi parafianami, bliższe ich poznanie, nie tylko na Mszy św., gdzie w anonimowym zwykle tłumie trudno nawiązać bardziej osobiste relacje.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

A jak było w historii?

Sięgająca starożytnego Rzymu praktyka składania sobie życzeń i wzajemnego obdarowywania się drobiazgami z początkiem każdego miesiąca (tzw. kalend) legła właśnie u podstaw duszpasterskiej kolędy. Z końcem średniowiecza duchowni wraz z młodzieżą, uczniami parafialnych szkółek, klerykami, pielgrzymowali po domach z obrazem Dzieciątka lub relikwiami podając je wiernym do ucałowania. Przy okazji kapłani wędrujący po kolędzie starali się wykorzeniać panujące - zwłaszcza na polskiej wsi - zabobony związane z okresem Bożego Narodzenia. Niepiśmiennych ludzi kapłan uczył pacierza, przygotowywał także do spowiedzi i Komunii wielkanocnej. I choć wymiar duszpasterski kolędy zawsze stawiany był na pierwszym planie, to w czasach średniowiecza „kolęda” traktowana była również jako okazja do zbiórki środków, z których utrzymywali się plebani (dawni proboszczowie). Od trzynastego stulecia „kolęda” zaliczana była bowiem, obok np. ofiar z mesznego (ofiar z Mszy św.), chrztów, ślubów i pogrzebów do uposażenia duchownych w środki niezbędne do utrzymania się. Ale na synodzie piotrkowskim, jaki odbył się w szesnastym stuleciu piętnowano nawet zdarzające się praktyki, iż plebani i wikariusze odmawiają Komunii wielkanocnej tym z parafian, którzy nie uiścili kolędy. Jeden z lokalnych synodów XVII-wiecznych zabronił w ogóle przyjmowania ofiar podczas kolędy. W osiemnastym stuleciu biskup przemyski Wacław Hieronim Sierakowski upominał tych kapłanów, którzy zamiast „kontentować się tym, co dostaną, zrażają swoją chciwością do kolędowego błogosławieństwa”. W XVIII-wiecznej publicystyce kościelnej adwersarzom zwolenników kolędy odpowiadano, by zauważali charytatywną działalność Kościoła, na którą także potrzeba było przecież środków; pisali więc kościelni publicyści, aby niechętni kolędzie baczyli, że Kościół wielokroć więcej oddaje wiernym niż podczas kolędy bierze... Dziś osławiona „koperta” służy z reguły potrzebom całej wspólnoty parafialnej, utrzymaniu kościoła, a i z reguły składa się ją w wielu parafiach nie konkretnemu kapłanowi, ale dopiero na tacę w kościele, jako formę podziękowania za złożoną wizytę duszpasterską.

Niech ich z miłością upomni...

Cele kolędy jako wizyty duszpasterskiej zostały bardzo wyraźnie sformułowane listem pasterskim krakowskiego biskupa, później arcybiskupa gnieźnieńskiego Bernarda Maciejowskiego w 1601 r. Podkreślono tu pastoralny, a nie tylko materialny aspekt wizyty duszpasterskiej. Z pisma tego dowiadujemy się również jak staropolska wizyta duszpasterska wyglądała. Chodzący po kolędzie kapłan miał: dokonać spisu parafian, sprawdzić, czy domownicy znają pacierz, „Wierzę w Boga”, przykazania, wypytać o obyczaje. Maciejowski polecił sporządzanie notatek z poczynionych spostrzeżeń według ustalonego formularza. Zwykle w niedzielę poprzedzającą wizytę duszpasterską trzeba było uprzedzić parafian o mającej się odbyć wizycie. A te miały odbywać się popołudniami. Wizytę kapłana ubranego w komżę i stułę obwieszczano sygnałem dzwonka, przy wejściu do domostwa zakrystianin lub organista śpiewali początkowe zwrotki kolędy. Jeśliby taki kapłan zetknął się z pijaństwem, znalazł lichwiarzy i krzywoprzysięzców, złodziejów, rozpustników, zabójców, czarowników i guślarzy niech ich z miłością upomni na osobności. Parafian ubogich, samotne panny wychowujące dzieci a także biednych żebraków i opuszczonych kapłani winni pocieszyć, a także zastanowić się „jak zaradzić ich potrzebom materialnym i duchowym”. Księża mieli także małżonkom zalecić miłość, dzieciom posłuszeństwo, starcom trzeźwość, kobietom unikanie plotek i... czarów.

Podziel się:

Oceń:

2013-01-17 14:13

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

XX edycja Międzynarodowego Festiwalu Kolęd i Pastorałek

Materiały promocyjne

Więcej ...

Paulińskie Dni Młodych "Na barkach nadziei"

2024-06-17 10:26

Mat. prasowy

Paulińskie Dni Młodych to coroczne spotkania młodzieży, organizowane przez Zakon Paulinów. Młodzi ludzie z różnych środowisk, głównie należący do duszpasterstw paulińskich, spotykają się w drugim tygodniu lipca, by wspólnie się modlić i spędzać wakacje. Każdego roku Paulińskie Dni Młodych odbywają się przy innym paulińskim klasztorze.

Więcej ...

Incydent z cudzoziemcami: niemiecka policja zadziałała wbrew procedurom

2024-06-17 18:36

Adobe.Stock

Rzecznik ministra koordynatora służb specjalnych Jacek Dobrzyński potwierdził w poniedziałek, że niemiecka policja zatrzymała cudzoziemców, których przewiozła na stronę polską i tam pozostawiła. Dodał, że to działanie wbrew procedurom. O sprawie podczas wizyty w Berlinie ma rozmawiać szef MSWiA.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Ulicami Warszawy przeszedł XIX Marsz dla Życia i Rodziny

Kościół

Ulicami Warszawy przeszedł XIX Marsz dla Życia i Rodziny

Mamy obowiązek kochać swoją ojczyznę

Wiara

Mamy obowiązek kochać swoją ojczyznę

Dobry jak chleb – św. Brat Albert Chmielowski

Niedziela Podlaska

Dobry jak chleb – św. Brat Albert Chmielowski

Nowy Sącz: Pożar zabytkowego kościoła p.w. Św. Heleny

Kościół

Nowy Sącz: Pożar zabytkowego kościoła p.w. Św. Heleny

Anita Włodarczyk zdobyła srebrny medal w rzucie młotem w...

Sport

Anita Włodarczyk zdobyła srebrny medal w rzucie młotem w...

Dzierżoniów. Pogrzeb Marii Chlipały - matki...

Niedziela Świdnicka

Dzierżoniów. Pogrzeb Marii Chlipały - matki...

Jednoosobowe biuro rzeczy znalezionych

Wiara

Jednoosobowe biuro rzeczy znalezionych

12 czerwca: Rocznica objawień w Akicie. Uzdrowienia,...

Wiara

12 czerwca: Rocznica objawień w Akicie. Uzdrowienia,...

Rozważania na niedzielę: Lekarz odpuszczał grzechy

Wiara

Rozważania na niedzielę: Lekarz odpuszczał grzechy