Reklama

Niedziela Lubelska

„Między poczuciem odrębności a świadomością narodową”

Niedziela lubelska 30/2013, str. 4

Grzegorz Jacek Pelica

Pod takim hasłem w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II odbyła się ogólnopolska konferencja, podczas której poddane zostało refleksji współczesne oblicze etniczne polskiej ściany wschodniej. Organizatorem był Instytut Kulturoznawstwa Wydziału Filozofii KUL.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Otwierając obrady, dziekan ks. prof. Stanisław Janeczek odniósł się do sytuacji narodowościowej i wyznaniowej w Rzeczypospolitej, w której ważny jest nie tylko szacunek do swojej kultury etnicznej, ale także ubogacanie jej chrześcijaństwem. - To wizja kultury, którą sformułowano w czasach oświecenia, a w której odwoływano się do idei natury ludzkiej wspólnej wszystkim ludziom. Wobec tego, każda odrębność kulturowa traktowana była jako coś mniej ważnego, a nawet czasami wstydliwego. W XX wieku spoglądano na naród podejrzliwie, bo potężne narody miały państwa, często o charakterze potęgi militarnej. Zanim przeżyliśmy ten wiek, Rzeczpospolita Wielu Narodów została w sposób haniebny rozdarta. Gdy odrodziła się III Rzeczpospolita, w sposób wyraźny straszono wizją „bałkanizacji”, że obudzą się demony nacjonalizmu. To przestrzeganie miało swoje źródło w oświeceniowej koncepcji kultury. Natomiast nasze kulturoznawstwo postuluje integralną wizję kultury, z której religii nie wolno wyrugować, w ramach której religia zajmuje istotne i cenne miejsce. Jest ona ważnym elementem tożsamości kultury, jej wartości, ukazując w każdej kulturze ideały wzniosłe: ciągnie kulturę ku górze. Wpisuje się to w pewien spór, który traktuje religię jako zagrożenie, czynnik destrukcyjny, wzbudzający spory albo czynnik nic nieznaczący - mówił Ksiądz Dziekan. Przypomniał też, że otwartość KUL-u stwarza warunki dla kształcenia i wymiany kulturowej, czego dowodem jest 60-osobowa grupa prawosławnych studentów uczelni i dobra współpraca z prawosławnym arcybiskupem diecezji lubelsko-chełmskiej Ablem.

Wśród referentów znaleźli się najlepsi specjaliści z różnych ośrodków naukowych w Polsce: prof. Antoni Mironowicz z Uniwersytetu w Białymstoku, prof. Jarosław Syrnyk z Uniwersytetu Wrocławskiego i prof. Bohdan Halczak z Uniwersytetu Zielonogórskiego. Zebrani, w przeważającej części studenci kulturoznawstwa, mieli możliwość zapoznania się z „renesansem Bojków”, nielicznej mniejszości zamieszkującej pogranicze Polski, Ukrainy (aż po Stary Sambor) i Słowacji, znanej ze Stowarzyszenia „Magury”, bojkowskiej „Watry” i ekomuzeum „W krainie Bojków” w gminie Lutowiska. Diakon P. Siwicki z Kościoła greckokatolickiego naszkicował topografię tego obrządku oraz wyznania paleounickiego (od unii w 1596 r.) - obecnie sto kilkadziesiąt osób w Hrebennem i jego okolicach oraz neounickiego (po 1923 r.) - zamieszkujących głównie w Kostomłotach n. Bugiem.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Interesującym akcentem było wystąpienie A. Mironowicza, poświęcone Białorusinom w Polsce. Przypomniał, że „…deklarowanie «tutejszości» nie jest na Podlasiu niczym nowym, bo tak jest na wielu pograniczach etnicznych. Białorusini to nie tylko prawosławni, ale też (20%) rzymscy katolicy. Podziały na Białostocczyźnie nie przebiegają na linii: katolik - prawosławny, a proces polonizacji przebiegał głównie przez asymilację językową. W Polsce istnieje ok. 30 białoruskich organizacji kulturalno-społecznych, 4 tys. dzieci i 900 młodych (dwa licea) uczą się języka białoruskiego, wielu Białorusinów (jak sam prelegent - przyp. GJP) prowadzi aktywną działalność samorządową. W systemie totalitarnego PRL-u niektórzy Białorusini byli we władzach, ale za cenę wyrzeczenia się swojej tożsamości; inni byli represjonowani. Wielu tamtych działaczy, gdy straciło władzę, to wróciło do swojej białoruskości”.

Wśród polskich bohaterów narodowych z terenów białoruskich pochodził Tadeusz Kościuszko (unita), natomiast ogromne zasługi dla polskiej niepodległości w walce z bolszewikami w 1920 r. położyła Ochotnicza Armia Sprzymierzona gen. Stanisława Bułak-Bałachowicza, nad głowami której powiewała biało-czerwono-biała flaga niepodległej Białorusi. Białoruscy prawosławni chłopi pod wodzą potomka powstańców listopadowych i styczniowych, w liczbie ponad 3 tys. wyzwalali Polesie Lubelskie, Podlasie, Pińszczyznę aż po Niemen, Styr i Stryj oraz Mozyrz i Rzeczycę, od komunistycznej „apokaliptycznej Bestii” - jak określano bolszewików w ulotkach „bałachowców”. Obecne władze białoruskie skonfiskowały w 2011 r. cały nakład przetłumaczonego na język białoruski pamiętnika „Bałachowcy” S. Lisa-Błońskiego, chociaż sam gen. Bałachowicz jest niekwestionowanym bohaterem narodowym dla wszystkich Białorusinów.

Reklama

Prowadzący sesję kierownik Katedry Dialogu Kultur i Religii ks. dr Krzysztof Grzesiak zaprezentował również referaty nadesłane przez nieobecnych: Grzegorza Kuprianowicza z UMCS (o Ukraińcach na Chełmszczyźnie i Podlasiu Południowym) i Anny Woźnialis, która przedstawiła sytuację mniejszości litewskiej. Na temat sytuacji grekokatolików w województwie lubelskim mówił diakon P. Siwicki z Lublina, a na tematy relacji polsko-ukraińskich i ukraińsko-białoruskich, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru Podlasia, wypowiadał się dr Mikołaj Roszczenko. Z kolei dr Ewa Zając zeprezentowała aktualne problemy etniczno-religijnej mniejszości żydowskiej w Lublinie i we wschodniej Polsce. Większość prelegentów negatywnie odniosła się do przebiegu i wyników spisu powszechnego z 2011 r., który nie odzwierciedla sytuacji etnicznej i religijnej w dzisiejszej Polsce.

Materiały zaprezentowane na konferencji zostaną opublikowane, co pozwoli spopularyzować interesującą problematykę, a być może wzbogacić artykułami nieobecnych na sesji znawców kwestii Tatarów i Łemków.

Podziel się:

Oceń:

2013-07-24 09:52

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Tajemnica zamknięta w obrazie

– Modlić się za pomocą ikony, to wchodzić na drogę piękna Boga – mówi o. Aleksander Jacyniak SJ (na zdjęciu
w środku). Pierwsza z lewej ikonograf Elżbieta Jackowska-Kurek

Archiwum/Akademia Ikony

– Modlić się za pomocą ikony, to wchodzić na drogę piękna Boga – mówi o. Aleksander Jacyniak SJ (na zdjęciu w środku). Pierwsza z lewej ikonograf Elżbieta Jackowska-Kurek

Coraz więcej warszawiaków interesuje się ikonopisaniem. Wielu z nich można spotkać na wykładach w sanktuarium Matki Bożej Łaskawej. Właśnie rozpoczyna się nowy semestr.

Więcej ...

Paulini zapraszają na pielgrzymkowy szlak na Jasną Górę

2024-06-25 19:14

Karol Porwich/niedziela

- Jasna Góra nie ma wakacji - uśmiecha się rzecznik Sanktuarium o. Michał Bortnik i zapewnia, że paulini jak zawsze „z wielką gotowością otwierają drzwi Kaplicy Matki Bożej i bramy Jasnej Góry” przed „pątniczą rzeką”. Zakonnik podkreśla, że „po to tu jesteśmy, by ludzi prowadzić do Matki Najświętszej”. Paulini zapraszają na pielgrzymkowe szlaki, a te wiodą ze wszystkich zakątków Polski. Oprócz tych najbardziej tradycyjnych, sięgających początków istnienia częstochowskiego klasztoru, czyli pieszych, są i te dla rowerzystów, rolkowców czy pielgrzymów na koniach.

Więcej ...

Papież o narkomanii: walka z tą plagą wymaga odwagi

2024-06-26 09:41

PAP/EPA/ANGELO CARCONI

Nie możemy być obojętni w obliczu tragedii milionów ludzi uzależnionych od substancji odurzających, a także w obliczu skandalu nielegalnej produkcji i handlu narkotykami – powiedział Papież na audiencji ogólnej. Dziś wyjątkowo nie kontynuował cyklu katechez o Duchu Świętym, lecz skupił się na jednym temacie: walce z narkomanią. Podkreślił, że jest to plaga, która rodzi przemoc, sieje cierpienie i śmierć. Dlatego „wymaga aktu odwagi ze strony całego społeczeństwa”.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Kielce: siostry boromeuszki odchodzą z seminarium, a tym...

Niedziela Kielecka

Kielce: siostry boromeuszki odchodzą z seminarium, a tym...

W. Brytania: Polski ksiądz Piotr G. oskarżony o 10...

Kościół

W. Brytania: Polski ksiądz Piotr G. oskarżony o 10...

Zmiany kapłanów 2024 r.

Kościół

Zmiany kapłanów 2024 r.

Jak wygląda moja modlitwa?

Wiara

Jak wygląda moja modlitwa?

Wakacyjny savoir vivre w Kościele

Niedziela Łódzka

Wakacyjny savoir vivre w Kościele

Zmiany personalne w diecezji bielsko-żywieckiej 2024

Niedziela na Podbeskidziu

Zmiany personalne w diecezji bielsko-żywieckiej 2024

Diecezja kielecka: zmiany kapłanów 2024

Kościół

Diecezja kielecka: zmiany kapłanów 2024

Zmiany personalne w diecezji rzeszowskiej

Kościół

Zmiany personalne w diecezji rzeszowskiej

Nauczycielu, nic Cię to nie obchodzi, że giniemy?

Kościół

Nauczycielu, nic Cię to nie obchodzi, że giniemy?