Autorzy komentują projekt nowelizujący ustawę o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawę o zawodach lekarza i lekarza dentysty, uchwalony przez Sejm 25 czerwca 2025 r. Wprowadza on zmiany dotyczące przede wszystkim możliwości uzyskiwania przez małoletnich (od 13 roku życia) określonych świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki psychiatrycznej, bez zgody i wiedzy rodziców.

Federacja Życia w swoim Stanowisku zaznacza, że „projektowane przepisy naruszają konstytucyjne zasady ochrony praw rodzicielskich ingerując nieproporcjonalnie w sferę praw obywatelskich, równości wobec prawa oraz poprawnej legislacji”.

PFROŻ skierowała Stanowisko do Małgorzaty Kidawy-Błońskiej, Marszałek Senatu RP, gdzie będą toczyć się prace nad projektem nowelizującym wspomniane ustawy. „W przypadku uchwalenia przez Parlament RP opiniowanych projektów, wnosimy o skierowanie ich do kontroli Trybunału Konstytucyjnego” - zaznaczyła Federacja Życia w swoim Stanowisku.

Publikujemy treść Stanowiska:

Warszawa, dnia 8 lipca 2025 r.

Stanowisko nt. projektów ustaw ograniczających prawa rodziców Polskiej Federacji Ruchów Obrony Życia

Projekt ustawy z dnia 25 czerwca 2025 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, uchwalonej przez Sejm na pos. nr 37 dnia 25 czerwca 2025 r. wprowadza zmiany w dwóch aktach prawnych: ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Zmiany dotyczą przede wszystkim możliwości uzyskiwania przez małoletnich (od 13 roku życia) określonych świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki psychiatrycznej, bez zgody i wiedzy rodziców.

W swoim stanowisku pragniemy wskazać głównie na istotne zastrzeżenia konstytucyjne wobec proponowanych regulacji, argumentując, że:

1. Ograniczenie praw rodzicielskich: Nowe przepisy drastycznie ingerują w konstytucyjnie chronioną władzę rodzicielską, obejmującą m.in. decyzje o leczeniu dziecka (art. 48 ust. 1 i 2 Konstytucji RP). Zgodnie z prawem, takie ograniczenia mogą być wprowadzone tylko na podstawie ustawy i prawomocnego orzeczenia sądu, czego projekt nie spełnia. Nadto z uzasadnienia projektu wynika, że nie przeprowadzono jego stosownych konsultacji z organizacjami rodziców czy sądami rodzinnymi, choć projektowane rozwiązania ich dotyczą.

2. Nieproporcjonalność ograniczenia praw obywatelskich: Ustawa wprowadza generalne odstępstwo od zasady wymagającej zgody rodzica czy opiekuna prawnego, choć cel - poprawa dostępu do wsparcia psychicznego - mógłby zostać osiągnięty środkami mniej inwazyjnymi, takimi jak usprawnienie trybu pilnego w sądzie opiekuńczym czy wzmocnienie systemowych form pomocy rodzinie.

3. Niejasność przepisów: Zakres świadczeń, które mogą być udzielane bez zgody opiekuna, nie jest określony wprost w ustawie, lecz odsyła do rozporządzenia ministra. Tym samym ograniczenia konstytucyjnych praw są formułowane w akcie rangi podustawowej, co jest sprzeczne z art. 48 ust. 2 Konstytucji RP.

4. Brak kontroli sądowej i arbitralność decyzji: Projekt przyznaje osobie udzielającej świadczenia prawo decydowania o poinformowaniu opiekuna lub sądu, kierując się jedynie nieostrym kryterium „dobra pacjenta”, bez jakiejkolwiek zewnętrznej kontroli tej decyzji.

5. Naruszenie zasady równości (art. 32 Konstytucji RP): Wprowadzenie obowiązku okazania dokumentu tożsamości (dowód osobisty, paszport) i podania numeru PESEL różnicuje małoletnich, którzy je posiadają, z tymi, którzy nie spełniają tych wymogów.

6. Wątpliwości co do uzasadnienia limitu wieku: Projekt wprowadza różne limity wieku (13 i 16 lat) bez wyraźnego i racjonalnego uzasadnienia, co podważa zasadę równego traktowania. Trybunał Konstytucyjny uznaje za dopuszczalne różnicowanie wiekowe jedynie w sytuacjach wyjątkowych, a nie - jak w tym przypadku - w regulacjach dotyczących świadczeń powszechnych.

Wnioski:

Projektowane przepisy naruszają konstytucyjne zasady ochrony praw rodzicielskich ingerując nieproporcjonalnie w sferę praw obywatelskich, równości wobec prawa oraz poprawnej legislacji. Projekt ten będzie powodować konflikty w rodzinie, podważać zaufanie do rodziców, alienować małoletnie dzieci z więzi rodzinnych i pogłębiać ich osamotnienie, przez co godzi w dobro dzieci deklarowane w uzasadnieniu projektów.

Projekt przewiduje ograniczenie władzy rodzicielskiej wszystkich rodziców, mających dzieci w wieku 13-18 lat, w ważnej sferze dotyczącej zdrowia co jest bezpodstawne, ponieważ odsetek rodziców nie dbających o zdrowie dziecka jest ograniczony.

W przypadku uchwalenia przez Parlament RP opiniowanych projektów, wnosimy o skierowanie ich do kontroli Trybunału Konstytucyjnego.

W imieniu Polskiej Federacji Ruchów Obrony Życia

Jakub Bałtroszewicz, prezes - Fundacja Jeden z Nas

ks. Tomasz Kancelarczyk, wiceprezes - Fundacja Małych Stópek

Grzegorz Nienartowicz, wiceprezes - Fundacja Ku Pełni Życia

Magdalena Bartoszewicz - Stowarzyszenie Pomocy Bliźniemu im. Brata Krystyna

Maria Gondek - Fundacja Fala Życia

Ewa Kowalewska - Klub Przyjaciół Ludzkiego Życia - HLI Polska

Rafał Szczypta - Rycerze Kolumba

oraz Antoni Szymański - Pro Ecclesia et Populo