Reklama

Kultura

O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny…

Archiwum TVP

Za nami upalne lato i czas się zmierzyć z aurą długich deszczowych wieczorów; oto miesiąc mgieł – październik! Całe szczęście w sukurs przychodzi nam szeroka tym razem oferta Teatru Telewizji. Będzie co oglądać, będzie o czym myśleć i debatować w domowym zaciszu, gdy o szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny. Powrócą znajome twarze, znajomi autorzy, a niezmiennie pozostaje z nami jakość sztuki.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Niech podludzie pobawią się w Boga

Cena
Waldemar Łysiak, reż. Jerzy Zelnik
emisja: 30 października w TVP1

Fryderyk Nietzsche napisał kiedyś arcyważne słowa: „Bóg umarł! Bóg nie żyje! Myśmy go zabili! Jakże się pocieszymy, mordercy nad mordercami? (...) kto zetrze z nas tę krew? (...) Jakież uroczystości pokutne, jakież igrzyska święte będziem musieli wynaleźć? Nie jestże wielkość tego czynu za wielka dla nas? Czyż nie musimy sami stać się bogami, by tylko zdawać się jego godnymi?”. W ten sposób opisywał kryzys wartości moralnych społeczeństwa, którego był synem. Bał się chaosu, który miał nadejść po rychłym i nieodpowiedzialnym przebóstwieniu człowieka. A chaos nadszedł – w postaci rewolucji październikowej i dwóch wojen światowych.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Akcja sztuki Cena rozgrywa się w Polsce podczas okupacji niemieckiej – do hrabiego Tarłowskiego (Marek Barbasiewicz) przychodzi oficer gestapo Mueller (Sławomir Pacek). Syn hrabiego padł ofiarą łapanki zorganizowanej w ramach odwetu za zamach na żołnierzy niemieckich. Dziesięciu nobliwych obywateli miasta zostanie zastrzelonych. Hrabia handluje, próbuje wykupić życie syna. Wykupuje nie tylko syna, ale i trzech innych aresztowanych. Za jaką jednak cenę? Musi podać nazwiska uratowanych oraz przedstawić gestapo listę czterech innych obywateli do odstrzału. Hrabia musi wydać wyrok śmierci. Życie za życie. Postanawia zaprosić do siebie na kolację śmietankę towarzyską miasta i zmusza gości do wspólnego zadecydowania o losach ludzkich istnień.

Parszywe, straszne, niewyobrażalne, przewrotne. Bo czyż nie to jest właśnie pokłosiem śmierci Boga, o której lamentował Nietzsche? Czyż nie to są te igrzyska pokutne? Jakiej rachubie należy poddać życie ludzkie? Jak ocenić, kto bardziej na nie zasługuje? Czyż nie na tym zasadza się właśnie ciężar boskiej egzystencji, abstrakcyjność odpowiedzialności, która ciąży na Absolucie? Ten niepokój i nieludzkość problemu sprawiają, że sztuka pasjonuje, że widz może poczuć, jakby siedział na tej wieczerzy i sam zabierał głos. Bo właśnie trzeba zabrać głos. Co my zrobilibyśmy w takiej sytuacji?

Reklama

Konstrukcja spektaklu jest niezwykle prosta, analogiczna do słynnego filmu Dwunastu gniewnych ludzi z Henrym Fondą (temat: sąd ławników) czy chwalonego przeze mnie uprzednio w ramach tego cyklu spektaklu W roli Boga z Januszem Gajosem (temat: sąd lekarzy w kwestii transplantacji). Niepotrzebne są spektakularne scenografie czy stroje, nie o zewnętrzność i oprawę audiowizualną w tego typu dziele chodzi. To jest czysty, wydestylowany konflikt etyczny, w sprawie którego autor (Waldemar Łysiak) i reżyser (Jerzy Zelnik) wołają do widza o pomoc, o stanowisko, o przebaczenie dla bohaterów. A bohaterowie są wyraźni, ludzcy, słabi, trawieni moralną gorączką i skrupułami. Plejada świetnych aktorów z parawieczernika (bo Łysiak bogato nawiązuje do Ostatniej Wieczerzy) robi ucztę teatralną. Pod względem jakości gry i napięcia na ekranie spektakl ten nie ma słabych punktów, ale chciałbym wyróżnić Krzysztofa Wakulińskiego (prof. Stańczak) – jego cyniczna kreacja mędrca wskrzesza w tym dyskursie niejako samego Nietzschego. To prof. Stańczak zadaje najgorsze, najbardziej niewygodne pytania, to on zmusza nas do odkrywania okrutnej prawdy o człowieku. I robi to w sposób charyzmatyczny.

Cena jest jednym z najlepszych spektakli spośród tych, które recenzowałem w tym cyklu. Myślę, że samo to wystarczy za recenzję.

Słowa, słowa, słowa

Wyzwolenie
Stanisław Wyspiański, reż. Maciej Prus
emisja: 9 października w TVP1

Tak, znów polecam spektakl, który atakuje widza deklamowaną poezją, niejasnym zawsze metrum i całym tym strojnym sztafażem polszczyzny, który przyprawia o ból głowy. Może to polonistyczny honor i upór, a może zaufanie do Wyspiańskiego?

Z Wyzwoleniem jest (czy mam) ten problem, że gdy się je czyta, to ryje się w rozumie klarowną myślą, a gdy potem ogląda się je na scenie, to często trudno nadążyć, o co w ogóle chodzi w tej sztuce. Kilka razy już się spaliłem jako widz na różnych inscenizacjach. W wersji Macieja Prusa (reżyseria) wciąż łatwo o zły zakręt w labiryncie postaci i znaczeń, ale kompasem prowadzącym nas przez artyzm Wyspiańskiego jest świadomość, z jaką podawane są nam idee Wyzwolenia (przez wielkie w) przez aktorów (Adamczyk, Talar, Bonaszewski, Trela, Komorowska, Holoubek...). Oni rozumieją, co grają i o czym mówią, a to ułatwia widzowi spenetrowanie katedry kontekstów.

Reklama

Fenomenem dla mnie jest to, że Polska raz jest, raz jej nie ma, że zmieniają się czasy, technologia, dostęp do wiedzy, ale diagnoza polskości i naszego społeczeństwa jest niezmienna od setek lat. Wyzwolenie jest głosem oskarżycielskim ciskanym przez artystę, dla którego polskie wojenki musiały być starciami mrówczych kopczyków – takie same, nic nieznaczące, prowadzące donikąd. Ale wymagały jego głosu, bo kochał tę ideę – Polskę. Dziś jesteśmy szczęściarzami – Polska jest, nie trzeba (w praktyce) jej wyzwalać, ale my nadal się dzielimy, nadal walczymy, nadal nie potrafimy patrzeć razem do przodu. Prawdziwych wyzwolin dokonała jedynie sztuka, bo ona nie ma dziś granic, a poezja odeszła od śmieszności ku czytelniczej marginalności. Wyzwolenie narodu i Polski pozostaje jednak wciąż niejasne.

A jakby było, jak jest, to co by było?

Świadkowie albo nasza mała stabilizacja
Tadeusz Różewicz, reż. Adam Hanuszkiewicz
Emisja: 25 października w TVP Historia

Ależ to dobre i oryginalne! I nie wiem, które z tych dwóch bardziej. Trzy duety aktorskie w trzech kolejnych częściach spektaklu współgrają doskonale, uzupełniają się i porywają w słowny taniec dobrze nam znanego pana Różewicza.

Hanuszkiewicz (reżyseria) wspaniale bawi się pracą kamery (zdjęcia: Władysław Forbert), montażem i użyciem muzyki (dżingle – przerywniki i jazzowa interpretacja Preludium C-dur Bacha), by okiełznać teatr absurdu Różewicza i przez to ujarzmienie, za pomocą kontrastu, wycisnąć widzowi esencję moralnego wydźwięku sztuki. Sztuki, która za fasadą uroku i beztroskich dialogów piętnuje ludzką hipokryzję i okrucieństwo obojętności wobec wyzwań współczesności. Nasza mała stabilizacja to pułapka, w którą bezwiednie wpada z lekka nawet nasycony człowiek, a wpaść może i całe społeczeństwo, ponieważ tylko tego pragniemy, by mieć trochę rozkoszy i święty spokój. Bo jak pisał Nietzsche w Tako rzecze Zaratustra: „Rozkosz za wiecznym życiem łka – wieczności chce bez dna, bez dna!”.

Podziel się:

Oceń:

2023-10-03 14:20

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Klasycznie i nowocześnie

Teatroteka/Wojciech Radwański

Czy wypada przyjść na spektakl w kapciach i z kubkiem gorącej herbaty w ręku? Oczywiście! W dodatku zasiąść na własnej kanapie, w przytulnym zaciszu swojego domu i w towarzystwie, które najbardziej nam odpowiada. Takie rzeczy tylko z... Teatrem Telewizji. Począwszy od bieżącego numeru, przez cały sezon Teatru Telewizji, na progu każdego kolejnego miesiąca będziemy Państwu prezentować repertuar spektakli na antenach TVP i recenzje tych, które naprawdę warto zobaczyć. Przyjemnego oglądania!

Więcej ...

Chcę zapalać młodych ludzi do dzielenia się wiarą. Świadectwo Patryka Bożemskiego – ceremoniarza z TikToka

2025-07-28 08:04
Patryk Bożemski

Vatican Media

Patryk Bożemski

„Ceremoniarz. Nauczyciel religii. Obalam stereotypy o wierze. Miłość Boża jest doskonała” – tak przedstawia się w mediach społecznościowych Patryk, którego na popularnych platformach śledzą dziesiątki tysięcy osób, głównie młodych. Ceremoniarz.wro – bo takim nickiem się posuguje – nie lubi mówić o sobie, że jest katolickim influencerem. Chętniej przestawia się jako katolicki twórca cyfrowy, zaznaczając, że to zajęcie wybrał dla niego sam Pan Bóg.

Więcej ...

Papież po masakrze w kościele w DRK: niech krew męczenników będzie zasiewem pokoju

2025-07-28 21:45

Vatican Media

Leon XIV łączy się w żałobie z rodzinami ofiar oraz ze wspólnotą chrześcijańską ciężko dotkniętą tragedią w Demokratycznej Republice Konga, gdzie dżihadyści zabili w kościele 43 osoby, w tym 9 dzieci - napisał w telegramie kondolencyjnym w imieniu Papieża kard. Pietro Parolin, sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

W czasie, kiedy to czytasz, wydarza się kolejny cud św....

Wiara

W czasie, kiedy to czytasz, wydarza się kolejny cud św....

Ksiądz oskarżony o przywłaszczenie ponad 600 tys. zł....

Wiadomości

Ksiądz oskarżony o przywłaszczenie ponad 600 tys. zł....

Św. Szarbel. Po Matce Bożej to największy cudotwórca!

Święci i błogosławieni

Św. Szarbel. Po Matce Bożej to największy cudotwórca!

Prymas Polski prosi o modlitwę w intencji abp. Józefa...

Kościół

Prymas Polski prosi o modlitwę w intencji abp. Józefa...

Rodzina zmarłego harcerza prosi media o uszanowanie...

Kościół

Rodzina zmarłego harcerza prosi media o uszanowanie...

Mazowieckie: Zarzut zabójstwa znajomego dla proboszcza z...

Wiadomości

Mazowieckie: Zarzut zabójstwa znajomego dla proboszcza z...

Nowenna do św. Szarbela

Wiara

Nowenna do św. Szarbela

Zmiany kapłanów 2025 r.

Kościół

Zmiany kapłanów 2025 r.

Komunikat Archidiecezji Warszawskiej w związku ze...

Kościół

Komunikat Archidiecezji Warszawskiej w związku ze...